แมวเหงือกอักเสบ สาเหตุ อาการ และการรักษา

แมวเหงือกอักเสบ หรือ โรคเหงือกอักเสบในแมวหมายถึง “การอักเสบของเหงือกแมว” คำว่า “เหงือก” หมายถึง เยื่อเมือกสีชมพูที่ปกคลุมกระดูกของขากรรไกรบน และล่างที่อยู่รอบฟันของแมว

ภาพรวมโดยย่อ: โรคเหงือกอักเสบในแมว

คำลงท้ายว่า “อักเสบ” หมายถึง “การอักเสบ” ซึ่งได้แก่ อาการแดง ปวด บวม ร้อน และสูญเสียการทำงาน ซึ่งเป็นปฏิกิริยาของร่างกายต่อการดูถูกทุกรูปแบบ ดังนั้นหากเป็นโรคเหงือกอักเสบ เหงือกจะกลายเป็นสีแดง เจ็บ บวม ร้อน และสูญเสียการทำงานตามปกติ

คำศัพท์อื่น ๆ บางครั้งใช้เพื่ออธิบายอาการอักเสบของเยื่อบุปากของแมว

• โรคเหงือก (Gum disease) เป็นคำที่กว้างมาก หมายความง่าย ๆ ว่าเหงือกไม่แข็งแรง
• Faucitis หมายถึงการอักเสบของเยื่อเมือกในช่องปากหลังฟันที่อยู่ด้านหลังของช่องปาก
• Stomatitis หมายถึงการอักเสบของเยื่อบุปาก และริมฝีปาก
• Gingivo-stomatitis หมายถึงการอักเสบของเหงือก เยื่อบุปาก และริมฝีปาก
• คอหอยอักเสบ (Pharyngitis) หมายถึง อาการอักเสบของคอหอยซึ่งอยู่บริเวณด้านหลังปาก

คำเหล่านี้ล้วนอ้างอิงถึงแนวคิดกว้าง ๆ ที่เหมือนกัน นั่นคือ การอักเสบของเยื่อเมือกบางส่วน หรือทั้งหมดที่อยู่ในช่องปากและรอบฟัน ทำให้แมวรู้สึกไม่สบาย

มีคำสำคัญที่เกี่ยวข้องอีกสองคำ

• โรคปริทันต์ หรือ Periodontitis เป็นคำทั่วไปสำหรับโรคของโครงสร้างรอบฟัน
• โรคทางทันตกรรม เป็นคำที่ใช้อธิบายโรคของฟัน ซึ่งมักเกิดร่วมกับโรคเหงือกอักเสบ

สาเหตุของโรคเหงือกอักเสบในแมว

เยื่อบุของช่องปากเผชิญกับความท้าทายมากมาย รวมถึงสารระคายเคือง และสารก่อภูมิแพ้ที่อาจเกิดขึ้น (เช่น ในอาหาร) แบคทีเรีย รวมถึงสารที่มีฤทธิ์กัดกร่อนเมื่อแมวกินอาหาร

โดยปกติแล้ว ระบบภูมิคุ้มกันสามารถรับมือกับความท้าทายดังกล่าวได้ โดยรักษาเหงือก และเยื่อบุของช่องปากให้อยู่ในสภาพที่แข็งแรง อย่างไรก็ตาม บางครั้ง ผลลัพธ์ 1 ใน 2 ประการอาจเกิดขึ้นด้วยเหตุผลหลายประการ

• การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันที่ไม่เพียงพออาจทำให้เชื้อโรคแพร่กระจายและทำให้เกิดการอักเสบได้
• การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่ทำงานหนักเกินไปอาจทำให้เกิดการอักเสบเพื่อตอบสนองต่อความท้าทายที่ไม่เป็นอันตราย

สาเหตุที่แท้จริงของโรคเหงือกอักเสบในแมวมักไม่ระบุแน่ชัด แต่สาเหตุที่พบบ่อยมีดังต่อไปนี้

• การติดเชื้อแบคทีเรีย แบคทีเรียก่อโรคมักพบในปากของแมวที่เป็นโรคเหงือกอักเสบ สิ่งเหล่านี้อาจเป็นสาเหตุหลัก หรือแบคทีเรียอาจเป็นภาวะแทรกซ้อนรอง ซึ่งทำให้เกิดโรคเหงือกอักเสบรูปแบบรุนแรงขึ้น ซึ่งเกิดจากสาเหตุหลักอื่น ๆ
• การติดเชื้อไวรัส Feline Calici Virus (FCV) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยของโรคเหงือกอักเสบในแมว และ Feline Herpes Virus (FHV) ก็มีส่วนเกี่ยวข้องเช่นกัน อาจเกี่ยวข้องกับไวรัสอีก 2 ชนิด ได้แก่ ไวรัสมะเร็งเม็ดเลือดขาวในแมว (FeLV) และไวรัสโรคภูมิคุ้มกันบกพร่องในแมว (FIV) แต่บทบาทของพวกมันยังไม่ชัดเจน และผลกระทบของพวกมันอาจเชื่อมโยงกับความจริงที่ว่าพวกมันส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันของแมวมากกว่าที่จะเข้าไปเกี่ยวข้อง ทำให้เกิดการอักเสบของเนื้อเยื่อเหงือกโดยตรง
• โรคภูมิคุ้มกัน การอักเสบของเยื่อบุช่องปากบางครั้งอาจเป็นโรคที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกัน หรือโรคแพ้ภูมิตัวเอง เช่น ปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันมากเกินไปต่อความท้าทายปกติ เช่น แบคทีเรีย และสารพิษที่พบในการสะสมของคราบจุลินทรีย์บนช่องปาก ฟัน (คราบจุลินทรีย์คือ ฟิล์มกึ่งของเหลวเหนียวของอาหารที่ละลาย และเมือกที่เกาะตัวบนฟันหลังรับประทานอาหาร) หากคราบพลัคถูกปล่อยทิ้งไว้ คราบพลัคก็จะกลายเป็นแร่ธาตุ ทำให้เกิดคราบหินปูน หรือแคลคูลัส นี่คือสารที่เป็นของแข็งสีน้ำตาลที่สะสมอยู่ ทำหน้าที่เป็นพื้นที่ผิวที่กว้างขึ้น เพื่อให้คราบพลัคมารวมตัวกันมากขึ้น ทำให้แบคทีเรีย และสารพิษสะสมมากขึ้น ซึ่งทำให้ปัญหารุนแรงขึ้น สุขอนามัยทางทันตกรรมที่ไม่ดีเป็นสาเหตุสำคัญของโรคเหงือกอักเสบ
• สาเหตุเฉพาะอื่น ๆ การอักเสบของเยื่อบุปากอาจเกิดจากปัญหาอื่นๆ มากมาย รวมถึงการระคายเคืองทางกายภาพโดยตรง (การรับประทานอาหารที่ระคายเคืองหรือพืชบางชนิด) ปัญหาการเผาผลาญที่นำไปสู่โรคทางระบบ (เช่น ไตวาย ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง) และระบบภูมิคุ้มกันล้มเหลว ( เช่น เกิดจากโรคทางพันธุกรรมในแมวบางสายพันธุ์ เช่น เปอร์เซีย และอบิสซิเนียน) หรือเกิดจากปัญหาทางระบบ เช่น เบาหวาน มะเร็ง หรือเคมีบำบัด)

อาการของ แมวเหงือกอักเสบ

อาการทางคลินิกของโรคเหงือกอักเสบ ได้แก่ กลิ่นปาก (กลิ่นปาก) รับประทานอาหารลำบาก (กลืนลำบาก) อุ้งปาก เบื่ออาหาร น้ำลายไหล มีเลือดออกทางปาก ปวดในช่องปาก (เช่น เมื่อตรวจปาก) น้ำหนักลด และขนยุ่ง (แมวที่เป็นโรคเหงือกอักเสบอาจรู้สึกไม่สบายตัวเมื่อต้องเลียขน ส่งผลให้ขนไม่เรียบร้อย และดูแลรักษาไม่ดี) ต่อมน้ำเหลืองใต้ขากรรไกรล่างอาจขยายใหญ่ขึ้น (lymphadenopathy)

ปัญหานี้มักพบในแมวโตเต็มวัยหรือแมววัยกลางคน แต่ในบางสายพันธุ์ (เช่น แมวเมนคูน วิเชียรมาศ เปอร์เซีย และ อะบิสซิเนียน) โรคเหงือกอักเสบในแมวเด็กอาจพบได้ในแมวอายุน้อยกว่า 3 ปี

วิธีรักษาโรคเหงือกอักเสบในแมว

หากแมวเป็นโรคเหงือกอักเสบควรปรึกษาสัตวแพทย์เสมอ การวินิจฉัยสาเหตุของปัญหาของแมวแต่ละตัวเพียงแค่ครั้งเดียวสามารถจัดการการรักษาที่เหมาะสมได้

การทดสอบวินิจฉัยอาจรวมถึงการเอ็กซเรย์เพื่อประเมินสุขภาพของฟัน และโดยเฉพาะอย่างยิ่งเพื่อประเมินรากฟันและเพื่อระบุรอยโรคที่เกิดบนฟัน ซึ่งบ่งชี้ว่าจำเป็นต้องถอนออก ปัญหาทางทันตกรรมเช่นนี้มักเชื่อมโยงกับโรคเหงือกอักเสบ

• มักจำเป็นต้องมีการดูแลทางทันตกรรมโดยมืออาชีพอย่างการดมยาสลบ เพื่อให้สามารถขจัดคราบหินปูน และคราบพลัค และทำความสะอาดฟันรวมถึงการขัดผิวฟัน การติดตามผลการดูแลทันตกรรมที่บ้านถือเป็นสิ่งสำคัญ
• การถอนฟันแท้ และบางครั้งต้องถอนทั้งปาก แม้กระทั่งฟันเขี้ยวด้วย อาจเป็นหนทางเดียวที่จะแก้ไขกรณีร้ายแรงได้ วิธีนี้มักจะดูรุนแรงเกินไปสำหรับเจ้าของแมว แต่การอักเสบของเหงือกมักเน้นไปที่แนวเหงือก ซึ่งเป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างฟันกับเหงือก ซึ่งเกี่ยวข้องกับคราบจุลินทรีย์ที่สะสมบนพื้นผิวของฟัน หากถอดฟันออก คราบจุลินทรีย์จะถูกกำจัดออกอย่างถาวร และโรคเหงือกอักเสบมักจะหายไปอย่างสมบูรณ์
• อาจมีการระบุยาปฏิชีวนะ เพื่อแก้ไขส่วนประกอบทางพยาธิวิทยาของแบคทีเรียในการแก้ปัญหา ตัวเลือกทั่วไป ได้แก่ คลินดามัยซิน อะม็อกซีซิลลิน ด็อกซีไซคลิน หรือเมโทรนิดาโซล แต่สัตวแพทย์จะเลือกตัวเลือกที่เหมาะสมที่สุดสำหรับแมวของคุณ และไม่ได้ระบุไว้ในทุกกรณี
• บางครั้งมีการใช้คอร์ติโคสเตียรอยด์ เพื่อบรรเทาอาการอักเสบ แต่ก็ไม่ได้ระบุไว้เสมอไป ขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของสัตวแพทย์
• ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ (NSAID) บางครั้งใช้เพื่อต้านการอักเสบ และบรรเทาอาการปวด
• อาจใช้ยาต้านการอักเสบ เช่น ไซโคลสปอรินในบางกรณี
• Omega-interferon ที่ให้ทางปาก หรือโดยการฉีดอาจช่วยปรับเปลี่ยนการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันได้
• บางครั้งการรักษาด้วยเลเซอร์ CO2 อาจใช้ได้เฉพาะบางกรณี
• Bovine Lactoferrin ทาที่เหงือกอาจลดความสามารถของเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรคในปากได้
• เกลือทองคำที่ฉีดเข้ากล้ามอาจช่วยปรับระบบภูมิคุ้มกันที่ทำงานหนักเกินไปได้
• ในบางกรณีอาจใช้การบำบัดด้วยสเต็มเซลล์

วิธีป้องกัน แมวเหงือกอักเสบ

อาหารคุณภาพสูงที่ไม่ก่อให้เกิดภูมิแพ้ (ที่มีโปรตีนคุณภาพสูงจากแหล่งที่มาจำนวนน้อย) อาจช่วยลดการสัมผัสสารระคายเคือง และสารก่อภูมิแพ้ในช่องปากได้ การเสริมกรดไขมันโอเมก้า 3 และโอเมก้า 6 อาจลดการตอบสนองต่อการอักเสบได้

ผลิตภัณฑ์สุขอนามัยช่องปากเฉพาะที่ที่ลดการสะสมของคราบจุลินทรีย์ (เช่น คลอเฮกซิดีน หรือผลิตภัณฑ์อื่น ๆ) อาจช่วยได้เช่นกัน กฎเกณฑ์การดูแลทันตกรรมที่ดีที่บ้าน (เช่น การแปรงฟันด้วยแปรงสีฟัน และยาสีฟัน หรือการใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลทันตกรรมที่มีตรารับรอง VOHC เป็นประจำ) ก็มีแนวโน้มที่จะช่วยได้เช่นกัน

คำถามที่พบบ่อย