คาลิซิไวรัสในแมว Feline calicivirus (FCV) คือ การติดเชื้อไวรัสที่พบบ่อยในแมวบ้าน ไวรัสดังกล่าวทำให้เกิดโรคทางเดินหายใจส่วนบนซึ่งมักมีลักษณะใกล้เคียงกัน Feline Viral Rhinotracheitis (FVR) และไวรัสทั้งสองชนิดสามารถทำให้เกิดกลุ่มอาการที่เรียกว่า “ไข้หวัดแมว” โดยมีอาการอักเสบทั่วไปของระบบทางเดินหายใจส่วนบน และดวงตา ส่งผลให้จาม มีน้ำมูกไหลทั้งสองข้าง อุณหภูมิสูง ความหมองคล้ำ และความไม่อยากอาหาร
แม้ว่าแมวส่วนใหญ่จะสามารถฟื้นตัวจากอาการป่วยได้ แต่ก็มีแมวบางตัวที่เสียชีวิตจากโรคนี้ และแมวจำนวนมากที่หายดีจะกลายเป็นพาหะของไวรัสเรื้อรัง วัคซีนที่ให้กับลูกแมว ทั้งนี้การฉีดวัคซีนกระตุ้นนั้นก็มีความจำเป็น เพราะจะช่วยให้มั่นใจได้ว่า FCV จะได้รับการควบคุมอย่างมีประสิทธิภาพโดยเฉพาะแมวที่เลี้ยงระบบปิด ทั้งนี้ในสังคมของแมวจรจัดอาจประสบปัญหาร้ายแรงจากไวรัสได้เพราะ Feline Calicivirus มีเกือบห้าสิบสายพันธุ์ ทำให้เกิดโรคที่มีความรุนแรง และความรุนแรงไม่แน่นอน
ภาพรวมโดยย่อ คาลิซิไวรัสในแมว
ชื่ออื่น
FCV
อาการทั่วไป
แผลในปาก (ริมฝีปาก ลิ้น ฯลฯ) มักทำให้น้ำลายไหล และความอยากอาหารลดลง ตาแดง น้ำตาไหล จาม น้ำมูกไหล มีไข้ เซื่องซึม ไอ หายใจลำบาก ข้ออักเสบ
การวินิจฉัย
การทดสอบปฏิกิริยาลูกโซ่โพลีเมอเรส (Polymerase chain reaction; ตัวย่อ: PCR) ตรวจระดับแอนติบอดี FCV ตรวจเลือดทั่วไป เอกซเรย์คัดจมูก หรือการไอ บางครั้งมีการให้ยาระงับประสาท เพื่อตรวจสอบ และเก็บตัวอย่างรอยโรคในปาก
ใช้ยาอย่างต่อเนื่อง
ไม่
วัคซีน
วัคซีนรวม Feline Viral Rhinotracheitis, Calicivirus และ Panleukopenia (FVRCP) เริ่มทำวัคซีนเมื่ออายุประมาณ 9 สัปดาห์ และกระตุ้นอีกครั้งเมื่ออายุ 12 และ 15-16 สัปดาห์ หลังจากฉีดเข็มกระตุ้นประจำปีแล้วก็สามารถฉีดได้ทุก 3 ปี
ตัวเลือกการรักษา
การรักษาขึ้นอยู่กับอาการที่แสดง และอาจมียาหยอดตา ยาแก้อักเสบ ยาแก้ปวด ยาปฏิชีวนะหากมีการติดเชื้อแบคทีเรีย และการบำบัดด้วยของเหลวสำหรับภาวะขาดน้ำ
การรักษาที่บ้าน
ให้แมวป่วยอยู่ในห้องน้ำที่มีไอน้ำร้อนเป็นเวลา 15-20 นาที เพื่อคลายอาการคัดจมูก การอุ่นอาหารในไมโครเวฟ เพื่อให้กลิ่นหอมออกมา หากการรับรู้กลิ่น และรสชาติลดลง ใช้ผ้าชุบน้ำหมาด ๆ ค่อย ๆ เช็ดน้ำมูก และน้ำตาออก
การแพร่เชื้อของ คาลิซิไวรัสในแมว
Feline Calicivirus หลั่งออกมาจากแมวที่ติดเชื้อโดยส่วนใหญ่จะไหลออกจากตา จมูก และปาก และยังสามารถพบได้ในเลือด ปัสสาวะ และอุจจาระอีกด้วย แมวสามารถติดเชื้อได้จากการสัมผัสระหว่างแมวโดยตรง (ละอองสามารถพาไวรัสไปได้ไกลถึง 1.5 เมตร) และผ่านทางโฟม (เช่น ชามอาหาร ชามน้ำ กระบะทราย ฯลฯ)
การทำความสะอาด และการฆ่าเชื้ออย่างระมัดระวังเป็นสิ่งสำคัญในการรักษาแมวที่ติดเชื้อ เพื่อป้องกันการแพร่เชื้อไวรัสโดยไม่ตั้งใจ
อาการของ คาลิซิไวรัสในแมว
คาลิซิไวรัส ในรูปแบบเฉียบพลันอาจทำให้เกิดอาการทางเดินหายใจส่วนบน รวมถึงน้ำมูก และน้ำตาไหล
อาการที่พบเมื่อมีการติดเชื้อ Feline Calicivirus แตกต่างกันไปในแมวแต่ละตัว จากพาหะที่ไม่แสดงอาการไปจนถึงระดับของโรคทางเดินหายใจส่วนบนที่แตกต่างกัน (ตั้งแต่เล็กน้อยไปจนถึงรุนแรง) ไม่บ่อยนักที่โรคนี้ทำให้ถึงแก่ชีวิตได้
การติดเชื้อแบบเฉียบพลันมักทำให้เกิดอาการทางเดินหายใจส่วนบน ซึ่งรวมถึงน้ำมูกไหล และจาม ร่วมกับเยื่อบุตาอักเสบ และน้ำมูกไหล แมวหลายตัวมีแผลที่ลิ้น เหงือก เพดานปาก และริมฝีปาก Pyrexia ความหมองคล้ำ และไม่อยากอาหาร เป็นอาการที่มักพบเห็นได้ทั่วไป
ในบางกรณีอาจเกิดโรคปอดบวม โดยมีอาการไอ และหายใจลำบาก โดยทั่วไปแล้ว อาการขาเจ็บอาจเกิดขึ้นได้เนื่องจากการมีส่วนร่วมของข้อต่อ เชื้อ FCV สายพันธุ์ที่มีความรุนแรงมากขึ้นอาจทำให้เกิดอาการร้ายแรงอื่น ๆ อย่างอาการตัวเหลือง อาการบวมน้ำที่ศีรษะ และแขนขา รวมถึงเป็นแผลในส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย
แมวบางตัวมีอาการเรื้อรัง (ระยะยาว) ของโรค ซึ่งอาจรวมถึงโรคเหงือกอักเสบ และติ่งเนื้อโพรงจมูก ตลอดจนการแพร่กระจายของไวรัสในระยะยาว แมวประมาณ 80% ที่หายจาก FCV จะกลายเป็นพาหะของไวรัสเรื้อรัง
การรักษา คาลิซิไวรัสในแมว
ตามทฤษฎี อาจให้การรักษาด้วยยาต้านไวรัส (เช่น การรักษาด้วย interferon หรือ immunoglobulin) แต่ในทางปฏิบัติไม่ค่อยมีการใช้
เพราะมักจะมุ่งเน้นไปที่การรักษาไปตามอาการ โดยทำให้แมวที่ป่วยอาการดีขึ้น ในขณะที่ระบบภูมิคุ้มกันของแมวเองก็จัดการกับไวรัส
- การรักษาแบบประคับประคองนี้อาจรวมถึงการพยาบาลทั่วไป ยาปฏิชีวนะ เพื่อควบคุมการติดเชื้อแบคทีเรียทุติยภูมิ ยาหยอดฟีนิลเอฟรีน (phenylephrine) เป็นยาลดอาการคัดจมูก การให้ของเหลวในหลอดเลือดดำ เพื่อต่อสู้กับภาวะขาดน้ำ และการสนับสนุนทางโภชนาการ
- แมวที่ติดเชื้อมักจะสูญเสียการรับรู้กลิ่น ส่งผลให้สูญเสียการรับรสชาติไปพร้อม ๆ กัน ดังนั้น การให้อาหารที่มีกลิ่นแรง และน่าดึงดูดใจจึงเป็นประโยชน์ โดยอุ่นอาหารในไมโครเวฟ เพื่อให้น่าดึงดูดยิ่งขึ้น
- การทำความสะอาดสิ่งคัดหลั่งจากดวงตา และรูจมูกหลายครั้งต่อวันเป็นสิ่งสำคัญ โดยใช้สำลีชุบน้ำอุ่น การเติมเกลือ 1 ช้อนชาลงในน้ำ 500 มล. สามารถช่วยได้
แมวส่วนใหญ่ (แต่ไม่ใช่ทั้งหมด) จะค่อย ๆ ฟื้นตัวจากระยะเฉียบพลัน และมีอาการป่วยภายในระยะเวลา 7 – 10 วัน
วัคซีนคาลิซิไวรัส
การฉีดวัคซีนป้องกัน feline calicivirus เป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันโรคนี้
วัคซีน FVRCP ตามปกติที่ให้กับลูกแมวได้รวมการฉีดวัคซีนป้องกัน FCV ไว้แล้ว โดยแมวโตเต็มวัยควรจะได้รับการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นเป็นประจำตามช่วงเวลาที่เหมาะสมกับไลฟ์สไตล์ของลูกแมว โดยทั่วไป ควรฉีดวัคซีนป้องกัน FVRCP หลักให้กับลูกแมว และแมวทุกตัว
แมวโตเต็มวัยที่เลี้ยงระบบปิดอาจได้รับการฉีดวัคซีนกระตุ้นทุก ๆ สามปี เพื่อรักษาภูมิคุ้มกัน ส่วนแมวที่ออกไปข้างนอก คลุกคลีกับแมวตัวอื่น หรือแมวที่มีการเดินทางไปที่อื่นบ้าง ควรได้รับการฉีดวัคซีนกระตุ้นประจำปี ทั้งนี้ควรปรึกษาหารือกับสัตวแพทย์ของคุณเอง ควรฉีดวัคซีนตามระยะการประเมินความเสี่ยงของแมวแต่ละราย
คำแนะนำในปัจจุบันจาก American Association of Feline Practitioners (AAFP) แนะนำว่าควรฉีดวัคซีนเข็มแรก เมื่ออายุ 9 สัปดาห์ เข็มที่สองเมื่ออายุ 12 สัปดาห์ และเข็มที่สามเมื่ออายุ 16 สัปดาห์ จากนั้นควรฉีดวัคซีนกระตุ้นในอีกหนึ่งปีต่อมา ตามด้วยวัคซีนกระตุ้นเพิ่มเติมทุก ๆ สามปี
คำแนะนำเหล่านี้อิงจากแมว “ทั่วไป” และควรปรึกษาสัตวแพทย์เกี่ยวกับความต้องการของแมวคุณเสมอ
บทสรุป
Feline Calicivirus (FCV) เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่พบบ่อยที่สุดในเช่นเดียวกับ Feline Viral Rhinotracheitis (FVR) โดยมีไวรัสตัวใดตัวหนึ่ง หรือทั้งสองตัวที่ทำให้เกิดอาการที่เรียกว่า “ไข้หวัดแมว” โรคนี้สามารถป้องกันโรคได้โดยการฉีดวัคซีนซึ่งควรทำให้กับลูกแมวทุกตัว และแมวโตเต็มวัยตามความจำเป็น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความเสี่ยงของแต่ละคน
คำถามที่พบบ่อย
Calicivirus ในแมวสามารถรักษาให้หายขาดได้หรือไม่?
อัตราการเสียชีวิตจากการติดเชื้อไวรัสคาลิซิในแมวนั้นต่ำ แต่น่าเสียดายที่โรคนี้อาจทำให้เสียชีวิตได้ในบางกรณี แมวส่วนใหญ่สามารถฟื้นตัวจากโรคในรูปแบบเฉียบพลันได้อย่างสมบูรณ์ แต่ถึงอย่างนั้น ไวรัสก็มักจะไม่สามารถกำจัดออกจากร่างกายได้ทั้งหมด เป็นเรื่องปกติที่แมวจะต้องทนทุกข์ทรมานจากโรคเรื้อรังระดับต่ำ (เช่น โรคเหงือกอักเสบ) และกลายเป็นเชื้อไวรัสเรื้อรัง
จะฆ่า Calicivirus ได้อย่างไร?
ไม่มียาที่มีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อไวรัสคาลิซิในร่างกายที่มีชีวิต และไวรัสในสิ่งแวดล้อมสามารถฆ่าได้ยากเช่นกัน ซึ่งสามารถอยู่รอดได้นานถึงหนึ่งเดือนบนพื้นผิว ควรใช้น้ำยาฆ่าเชื้อเฉพาะ (เช่น สารฟอกขาว หรือคลอรีนไดออกไซด์) ในการทำความสะอาดบริเวณที่สัมผัสกับแมวที่ติดเชื้อ
Calicivirus เป็นอันตรายถึงชีวิตหรือไม่?
แม้ว่าแมวส่วนใหญ่จะฟื้นตัวจากการติดเชื้อ Calicivirus แต่ก็อาจถึงแก่ชีวิตได้ โดยเฉพาะในสัตว์ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ลูกแมว หรือแมวที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง (เช่น ผู้ที่มี FIV) นอกจากนี้ยังมีสายพันธุ์ที่มีความรุนแรงมากกว่านั้นซึ่งมีอัตราการเสียชีวิตมากกว่า 50% แม้แต่ในแมวโตก็ตาม
